"...Ateńczycy zafundowali sobie demokrację po obaleniu tyranii synów Pizystrata i po krótkotrwałej interwencji Spartan, którzy nieskutecznie próbowali wpłynąć na to, w jaką stronę pójdzie polityka ateńska. Działo się to w roku 508/507 p.n.e. /roczne daty dziejów greckich podaje się często w ten sposób, bo w greckich kalendarzach rok rozpoczynał się w połowie roku naszej dzisiejszej rachuby czasu/. To wówczas Klejstenes przeprowadził serię rewolucyjnych reform. Ten wielki ateński arystokrata, początkowo współpracownik tyranów, a potem ich śmiertelny wróg zbudował w Atenach demokrację. Ale to nie Ateńczycy wymyślili ten ustrój.
Zacznijmy jednak od tego, że trudno jest powiedzieć co w ogóle oznaczała demokracja.
Słowo "demokracja" /po gr. demokratia/ oznacza władzę /gr. kratos/ "ludu" /gr. demos/.
Kłopot polega na tym, że "demos" ma po GRECKU dwa znaczenia. Dokładnie tak jak słowo "lud" w języku polskim. Może oznaczać albo ogół obywateli, jak "polski lud", albo masy ludowe, a nawet motłoch. To drugie znaczenie przeciwstawiające demos elitom, należało oczywiście do języka greckiej arystokracji.
A ponieważ najwcześniejsze teksty, w których pada termin "demokracja" pochodzą z czasów o wiele późniejszych niż reformy Klejstenesa, trudno powiedzieć czy to słowo miało pierwotnie znaczenie pozytywne czy negatywne.
Czy dla twórców nowego ateńskiego ustroju demokratia oznaczała "władzę ludu" przeciwstawioną obalonej właśnie samowoli tyrana? Czy może termin ten ukuli wrogowie Klejstenesa i jego ustroju, żeby określić haniebną - ich zdaniem - samowolę ateńskiego motłochu? Chyba nigdy się tego nie dowiemy. Wiemy za to, że dla następnych pokoleń, a na pewno w czasie kolejnej serii radykalizujących ustrój reform, którą w roku 462/461 p.n.e. przeprowadzili w Atenach Efialtes i jego młody protegowany Perykles, "demokracja" była już jednoznacznie pozytywnym hasłem politycznym, określającym władzę, którą "prosty lud" odebrał możnym arystokratom. ....."
cyt. za Focus Historia Ekstra nr3/2013
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz